| Aantekeningen |
- Duits koning van 1056 tot 1106 en keizer van 1084 tot 1106, uit het Salische Huis, was een zoon van Hendrik III en diens tweede gemalin, Agnes van Poitou. Na het overlijden van zijn vader kwam Hendrik onder regentschap van zijn moeder, die geen krachtige figuur was en geen weerstand bood aan de ambities van aartsbisschop Anno van Keulen en aartsbisschop Adalbert van Bremen om zich van het bestuur meester te maken. In 1065 aanvaardde Hendrik IV zelf de regering. De eerste moeilijkheden ontstonden in Saksen door een conflict met Otto van Nordheim, hertog van Beieren, wiens goederen in Saksen de koninklijke politiek in de weg stonden. Dit leidde ertoe dat aan Otto van Nordheim het hertogdom Beieren ontnomen werd. In 1073 en 1075 ontstonden opstanden in Saksen, die Hendrik IV bedwong. Veel ernstiger was het conflict met de paus. Daarbij ging het om de heerschappij in de kerk in het Duitse Rijk, o.m. om de benoeming van bisschoppen en rijksabten (zie Investituurstrijd). In 1076 brak het conflict tussen de paus en Hendrik IV in volle hevigheid los, eerst met Gregorius VII en daarna met diens opvolgers. Hendrik IV liet door de Duitse bisschoppen Gregorius VII afzetten. Deze deed de koning in de kerkelijke ban, waarna de koning in Canossa boete deed (1077) en zich van de ban bevrijdde. Niettemin ging de strijd verder met wisselend succes voor Hendrik IV. In 1084 bezette Hendrik IV Rome en werd hij door de tegenpaus Clemens III tot keizer gekroond. Het verzet van tegenkoningen (Rudolf van Rheinfelden, hertog van Zwaben, in 1080 en Herman van Salm in 1088) werd gebroken. Na 1190 begonnen, mede door de intriges van paus Urbanus II (1088-1099), in het Duitse Rijk opnieuw moeilijkheden te ontstaan, die leidden tot verzet van de vorsten tegen Hendrik IV en tot verraad van zijn zoon Koenraad (1097) en later van zijn zoon en opvolger Hendrik V (1105). Het kwam zelfs tot gevangenneming van Hendrik IV door zijn zoon in 1105. De koning wist te ontvluchten naar Luik, waar hij steun ontving van de burgers, evenals van de burgers van Keulen. Tijdens een laatste poging zijn koningschap te verdedigen tegenover de vorstenoppositie overleed Hendrik IV te Luik. Doordat hij bij zijn dood nog in de kerkban was, werd zijn gebeente eerst in 1111, na opheffing van de ban, bijgezet in de dom van Spiers. Hendrik was eerst gehuwd met Bertha van Susa, dochter van de markgraaf van Savoye, daarna met Praxedis, een Russische prinses, die hem verliet.
|
1050 - 1106 (55 jaar)