| Aantekeningen |
- Bevolkingsregister van de Maatschappij van Weldadigheid
Jacobus de Wals, geboren op 09-02-1770; plaats van herkomst: Geertruidenberg; godsdienst: kath.; aangekomen op 02-11-1818; ingeschreven in Frederiksoord als kolonistenvader; vertrokken op 17-10-1835.
Jacobus de Wals is de eerste (en enige?) kolonist uit Geertruidenberg en is een van de 52 proefkolonisten
Zijn jaarsalaris is in 1820 f 618,77. Hij doneerd op 3 februari 1820 20 cent voor de watersnoodramp in Gelderland.
Ingeschreven als wonende op hoeve: 20 (inv.nr. 1346); 20 (inv.nr. 1347); 20 (inv.nr. 1348); 20 (inv.nr. 1349).
Bijzonderheden:
Is kolonist, uit de contributie van de stad Geertruidenberg.
Op aankomstdatum geplaatst in kolonie I, Frederiksoord.
Op 17-10-1835 ingedeeld bij zijn schoonzoon J.W.Mulder en op
04-04-1837 met gezin Mulder naar kolonie V, nr.18 gegaan.
Gehuwd met Catharina van Beek, geb. 03-06-1770.
Koloniale carri?re
Samengevat:
Wordt in het begin geprezen voor zijn harde werken (250 takkebossen per dag!!), maar leidt daarna een onopvallend kolonistenbestaan. Het gezin maakt wel rijkelijk gebruik van de huwelijksmarkt op de kolonie zodat veel van de kinderen er altijd zullen blijven.
In het boek:
Bij naam op de bladzijden 31, 33, 121, 325-326, 382. Zonder naam als de subcommissie Geertruidenberg voor hem in de bres springt op bladzijde 272.
Fragmenten uit de archieven
Uit de voordracht van Geertruidenberg dd 12 september 1818:
Jacobus de Wals oud 47 jaaren, van beroep boerenarbeider
Catharina van Beek, deszelfs huivrouw, oud 48 jaren
Lourens oud 16 jaaren arbeider
Hendrika oud 13 jaaren
Helena Maria oud 11 jaaren
Peter oud 10 jaren
Adriana Maria oud 7 jaaren
Martinus Johannis Favrier oud drie jaaren, zijnde een kleinkind en tot lasten van het huisgezin
Dit huisgezin, (zijnde van den Roomschen Godsdienst) is ons voorgekomen, alleszins aan de vereischtens te voldoen, zijnde den man zeer arbeidzaam en bijzonder tot den veldarbeid geschikt, waarin hem de zoon, 16 jaaren oud, behulpzaam kan zijn. De vrouw verstaat het spinnen, en kan daarin, door hare dogters geholpen worden.
Zij horen tot de gezinnen die in de kazerne in Amsterdam worden opgevangen, zie de illustratie boek bladzij 32
Stukje in de Rotterdansche Courant:
29 oktober 1818: Gisteren is van hier naar de volksplanting Frederiks-Oord vertrokken het huisgezin van Anthony Gerards, bestaande uit man, vrouw en vijf kinderen, welke allen door de sub-commissie van weldadigheid alhier van het noodige voor de reize zijn voorzien, zoo als ook voor het transport van het huisgezin van Geertruidenberg, alhier gepasseerd, gezorgd is en verder gezorgd zal worden voor verscheiden anderen, die van elders alhier ter verdere expeditie naar de volksplanting verwacht worden.
In een brief van Benjamin dd 28 december 1818 wordt Geertruidenberg genoemd als een van de voorbeelden 'van subcommissies (die) ons zodanige gezinnen (zonden) die de Maatschappij ter bereiking van haar groot doel zou kunnen verlangen.'
In een brief van Benjamin dd 13 januari 1819 worden zij genoemd als een van de gezinnen die veel verdiend hebben bij spinarbeid en veldarbeid, in het kader van een verhaal dat ondanks stevige verdiensten vaak toch de schulden toenemen. Met een aparte vermelding: vooral de Wals die ruim ? 32- in de afgelopen maand heeft verdiend, en echter schuld op zijne rekening heeft.
Uit een brief van Benjamin dd 16 januari 1819 over de 'grote domme luiaard' Pieter Arends: Hij maakte 25 takkeboschen, een arbeid waaraan hij altijd gewoon was, terwijl de Wals en meer anderen er 200 ja 250 in de zelfde tijd maakten.
Zie voor beloningen voor kolonisten augustus 1819, voor donaties watersnoodramp februari 1820, beoordelingsrapport door de directie juni 1820 en de jaarinkomens over 1820 de desbetreffende files.
In een brief van Anthonie Brouwer dd 5 juni 1820 behoort De Wals tot degenen die volgens Brouwer "voorbeeldeloos brutaal" zijn.
Uit een brief van de subcommissie Geertruidenberg dd 16 januari 1821:
Neme de vrijheid ingesloten, aan mij geadresseerde brief, aan UL te doen toekomen en aan welke hoofdzakelijk inhoud mij zeer gaarne en eerbiediglijk refereren, naardien het de subcommissie aangenaam zoude weesen, wanneer de Permanente Commissie het versoek in dezelve gedaan gunstig konde accorderen.
En daar mij door zijdelingsen informati?n bekend zij, dat de famille de Wals niet ondankbaar zijn, aan de gunsten die zij mogen genieten, maar door een alleszints goed gedrag en promptelijk aan de intentie hunner bestemming te voldoen - zoo wij hoopen en vertrouwen - uit dien hoofde aanspraak op de bijzondere bescherming der Permanente Commissie moge maken om welke reden, gemerkt mede hun altijd huigites(?) wij dezelve aan UL grondhartig aanbevelen
De president der subcommissie van Weldadigheid te G.berg A. Koenen
Bijgevoegd:
WelEdele Heeren!
Daar de kolonist J. de Wals gezegend met een talrijk huisgezin daar te boven, belast is met de opvoeding van zijn kleinzoon, heeft hij zig een en andermaal vervoegd bij den WEG Heer Direkteur der kolonien met instantelijk verzoek van op het voorbeeld van zo veele andere kolonisten welke met een ingedeelde begunstigd, van de landhuur gelibereerd te zijn en daar de gezegde de Wals zijne oudste dochter zig in de vorig maand a costy bevond, heeft zij haren vader UWEd alleszints gunstige genegenheid, welken ten besten van het huisgezin konde dienen gerapporteerd, met toezegging van in dit zijne belangen te zullen behartigen, en het is met voorkennis van den WEG Heer Direkteur dat de eer hebbe UWEd door deze te verzoeken met de Permanente Kommissie daar over te corresponderen en zodanige schikking en te maken als UWEd zult gunstig oordeelen. Hier op UWEd dispositie inwagtende heb ik de eer mij te noemen
WelEdele Heeren UWEDWDienaar J. Baade
Frederiksoord 17 dec. 1820
Uit een brief van Benjamin dd 5 februari 1821:
Den brief van den kolonist de Wals, benevens die van den President der subcommissie Geertruidenberg gaan mede hier bij terug.
Wanneer de Permanente Kommissie kan goedvinden aan de inhoud van gen. brieven te voldoen, dan zal daar door ongetwijfeld aan een oppassend huisgezin, een groot voorrecht gentrontre(?) worden.
Ik moet hier echter aanmerken, dat voorn. huisgezin, buitendien redelijk kan bestaan, en dat het mij dus in zoo verre alleen raadzaam scheen aan zijn verlangen te voldoen, als dit buiten schade der Kommissie geschieden kan, en die van Geertruidenberg voor den bestedeling betalen wilden.
De Wals heeft dit kind van den beginne af bij zich gehad. Herinner ik mij wel, dan is hij grootvader over het zelve en de vader nog in leven. Uit dien hoofde scheen het mij toe, dat hij weinig hoop kan hebben aan zijn verlangen voldaan zien.
Bij de medaille-uitreiking op 24 augustus 1821, krijgt het gezin een zilveren medaille.
Uit een brief van Johannes van den Bosch dd 23 mei 1822:
Er bestaat in kolonie N 1 en 2 eene ziekte die contagieus schijnt te zijn, althans zo iemand daar mede in een huisgezin besmet word, lopen zelden iemand der anderen vrij.
Reeds zijn daar aan eenige kolonisten gestorven en verscheidene anderen liggen daar aan nog zeer ziek.
De wachtmeester, de vrouw van Tijmes, de Wals, de zoon van Geraads en meester Middelboer zijn geenszins buiten gevaar.
De ziekte schijnt ons aangebragt te zijn door een dochter van de Wals, die ziek thuis gekomen is uit Steenwijk.
Dokter Schuurman in de Star van juni 1822:
In het midden der verloopene maand april vertoonde zich eerst in de kolonie no. 1, in de huishouding van de kolonist de Wals, eene ziekte bij twee der kinderen; kort daarop werd de moeder en nog eene dochter ernstig ziek; zoo ook de vrouw, zoon, en ingedeelde meid van sitze jans; - het waren alle febres rheumaticae of catharales.
De familie vestigt zich voor hele lange tijd op de kolonie:
- Dochter Henrica trouwt in 1825 met een zoon van proefkolonist Lucassen (zie ook boek bladzijde 33).
- Zoon Lourentius trouwt in 1827 met een dochter van kolonist Bouwman uit Oudewater.
- Dochter Helena Maria, die bovenaan deze pagina staat als Lena Maria en volgens de huwelijksacte van 07-02-1808 zou zijn, trouwt een zoon van de januari 1820 aangekomen kolonist Maatje
bron: Will Schackmann
Gedoopt:
- ouders: Henricus de Wals uit Turnhout; Marie van Gorp uit Prinsenhage.
|
1771 - 1841 (~ 69 jaar)
[1]